Kathelijn Voet (40), kapitein-luitenant ter zee, tandarts-endodontoloog én regiomanager tandheelkundige dienst Den Helder, vertelt enthousiast over haar werk bij defensie.
Als militair tandarts ben je in dienst van Defensie en ga je ook mee op missie of oefening. Wat houdt het eigenlijk in om als militair tandarts te werken? Kathelijn Voet (40), kapitein-luitenant ter zee, tandarts endodontoloog én regiomanager tandheelkundige dienst Den Helder, vertelt enthousiast over haar werk bij Defensie. "Ik had altijd al een bredere wereldoriëntatie."
“Opeens benauwde het me zo om de rest van mijn leven in een kamertje te gaan zitten.” Kathelijn Voet
Kathelijn vertelt hoe haar carrière begon bij Defensie. "Ik was afgestudeerd en nog hartstikke jong." Tijdens haar studie tandheelkunde greep Kathelijn elke kans om naar het buitenland te gaan. Zo ging haar afstudeerstage naar Brazilië en na de middelbare school had ze al een jaartje in Amerika gezeten. "Opeens benauwde het me zo om de rest van mijn leven in een kamertje te gaan zitten". Dus de missie was om iets te zoeken waar de tandheelkundige kennis en kunde gecombineerd konden worden met de behoefte om meer van de wereld te zien. Dat was ook in de periode dat de Marine adverteerde met de tekst: WAAR LIGT JOUW PRAKTIJK DIT WEEKEND. "Dat is misschien wel wat, dacht ik. Toen ben ik daar gaan kijken en 16 jaar later werk ik er nog."
De reguliere defensiepraktijk
"Ik dacht eerst misschien doe ik dit een paar jaar. Maar elke keer als ik dacht, ik moet op zoek naar een nieuwe uitdaging, kwam er weer een nieuwe uitdaging op mijn pad. "Er is binnen Defensie veel variatie in je werk." Ik ben een jaar tandarts geweest op Aruba, 3 jaar op Curaçao en in het begin op veel schepen. "Alle medewerkers in de praktijken zijn in dienst van Defensie. Hierbij bestaat er een mix van militairen en 'burger personeel'. Er werken algemene tandartsen en gespecialiseerde tandartsen en daarnaast mondhygiënistes en (preventie)assistentes. Militaire tandartsen en assistentes gaan soms ook mee op een oefening of missie.
"Binnen Defensie doen we eigenlijk een soort bedrijfs-tandheelkunde. We hebben twee petten op. We willen de beste zorg voor de patiënt, maar tegelijkertijd willen we er ook voor zorgen dat de patiënt inzetbaar is en blijft als militair." Met een speciaal systeem dat 'dental fitness' heet, wordt de inzetbaarheid van de patiënt gemonitord. Er wordt een risicoschatting gemaakt of er binnen een specifieke periode grote kans bestaat op tandheelkundige klachten. Dit betekent dat er soms uit voorzorg andere beslissingen worden genomen dan in de civiele praktijk.
De verschillende vestigingen van de Defensie Tandheelkundige Dienst (DTD) vormen samen eigenlijk een soort van tandheelkundige keten. De praktijken hebben dezelfde systematiek, kwaliteitszorgsysteem en dezelfde soort patiënten. De praktijken hebben tevens dezelfde leveranciers en onderhoudsbedrijven als voor civiele praktijken en bij- en nascholing vindt ook op de reguliere manier plaats.
een ideale opstap
Als militaire tandarts moet je, net als alle andere militairen, altijd inzet gereed zijn. Het is aantrekkelijk voor een jonge startende tandarts om een aantal jaren in een 'militaire setting' ervaring op te doen. Een leuke combinatie, waarbij het makkelijk is om bij elkaar binnen te lopen om advies te vragen. Er is veel ruimte voor klinisch overleg en nascholing. Een fijne en veilige setting voor tandartsen die net zijn afgestudeerd. "Misschien een ideaal opstapje naar de rest van je carrière." Als militaire tandarts moet je, net als alle andere militairen, altijd inzet gereed zijn. Dit betekent dat operationele vaardigheden bijgehouden moeten worden. Kathelijn lachend: "Het valt wel op dat veel tandartsen en assistentes goed kunnen schieten. Wij hebben een vaste hand en een goede oog/hand coördinatie."
Militaire sport evenementen staan ook open voor al het tandheelkundig personeel. Zo loopt er jaarlijks een delegatie van militaire tandartsen mee met de Nijmeegse vierdaagse. "Verder komen we elk jaar met de gehele tandheelkundige dienst bijeen en dat is echt goed voor de sfeer." Sinds vijf jaar vormt de luchtmacht, landmacht en marine één tandheelkundige dienst. "Bij alle krijgsmachtonderdelen heerst er toch een andere sfeer en is er een andere cultuur. Nu begint het na vijf jaar echt een team te worden en dat is leuk om te zien."
Geen militaire vulling
De reden dat je op missie gaat, is vanwege het feit dat militairen tandheelkundige zorg nodig hebben. "Als een marineschip naar de golf van Aden gaat, of de oversteek naar 'de West' (het Caribisch gebied) maakt, dan ben je echt op jezelf aangewezen," aldus Kathelijn. En in gebieden waar Defensie opereert, bijvoorbeeld Mali, is ook niet altijd tandheelkundige zorg beschikbaar. Vóór elke militaire inzet wordt dus een risicoanalyse gemaakt of er tandheelkundige zorg nodig is. Op de grotere marineschepen is er een volwaardige tandartspraktijk ingericht. "Als er echt een grote storm op zee is, kan je natuurlijk niet boren. Maar in het algemeen liggen deze grote schepen heel stabiel en kan je bijna alle behandelingen doen die je aan wal ook doet."
“Ik heb wel meegemaakt dat ik aan boord was van ‘Hare majesteit Amsterdam’ en dat ik samen met mijn assistente in een RIB, een klein rubberen bootje, met alle apparatuur in kisten naar een ander marineschip moest varen. Om daar weer een paar weken zorg te verlenen.”
Als er geen zorg locatie in de buurt van een kazerne of basis is, wordt de zorg naar militairen toegebracht middels de mobiele tandartspraktijken. Zo’n mobiele tandartspraktijk heeft alle facetten in huis die een gewone praktijk ook heeft. Door uitgebreid testen in een zogenaamde ‘klimaat kamer’ blijven de bussen bij extreme temperaturen boven en onder nul, functioneren waarvoor bedoeld. Zo gaat de mobiele bus bijvoorbeeld mee naar een schietserie in Bergen Hohne of naar Ramstein, een grote militaire luchtmachtbasis in Duitsland van de Amerikanen in Duitsland. Kathelein: “Hoewel we militaire tandheelkunde doen, willen we onze patiënt geen ‘militaire vulling’ geven. We willen ze state of the art zorg bieden waar ze ook zijn.”
gastvrijheid bij defensie
Binnen defensie hebben de tandartsen zich altijd gefocust op de kwaliteit van de zorg.
Is gastvrijheid een thema in jullie praktijken? “Dit is echt een onderwerp waar we nu veel mee bezig zijn. Onze patiënten hebben in feite niks te kiezen; Ze moeten volgens het Militair Ambtenaren Regelement gebruikmaken van militaire zorgverleners en zijn dus op onze zorg aangewezen”, aldus Kathelijn.
Defensie heeft de afgelopen 15 jaar steeds moeten bezuinigen. Daarbij is gekozen om wel zoveel mogelijk te blijven investeren in ‘het staal’ dat nodig is voor de operationele activiteiten. In wapens, munitie, schepen, voertuigen. Maar het defensievastgoed, zoals de legering, maar ook de gezondheidscentrale met de tandartspraktijken, zijn vaak hopeloos verouderd. “Daar hebben we in het verleden het stukje ‘gastvrijheid’ in de praktijk wel laten liggen. Nu beseft defensie goed dat personeel ook ons kapitaal is. Ook omdat het heel moeilijk is om goed gekwalificeerd personeel binnen te halen, moeten we heel zuinig zijn op onze mensen.”
Toen onlangs de eerste paal voor het gezondheidscentrum in Den Helder werd geslagen door Barbara Visser, staatssecretaris van defensie, benadrukte zij ook het belang dat defensie ‘beter voor haar mensen moest zorgen’. Ze gaat verder: “We zijn een beetje vergeten hoe belangrijk het is voor onze patiënten dat ze zich welkom voelen, gehoord en veilig voelen.“
Binnen defensie hebben de tandartsen zich altijd gefocust op de kwaliteit van de zorg. Die is nooit uit het oog verloren. Maar de gastvrijheid en het gevoel van de patiënt, krijgen nu ook steeds meer de aandacht. Gastvrijheid is bijvoorbeeld ook een van de focuspunten bij de bouw van de nieuwe gezondheidscentra. Hierbij is benoemd als ‘pijler’ dat de centra een ‘healing environment’ moeten zijn. Dus dat de beleving van licht, lucht en groen, als je binnenloopt, bijdraagt aan het gevoel dat de patiënt welkom is. “Hier wil ik graag zijn. Dit is een plek waar ze goed voor me zorgen.”
Daarnaast is er ook veel meer aandacht voor de processen die dat gevoel ‘raken’ bij de patiënt. “We gaan zorgvuldiger om met de privacy van de patiënt. Door een front- en backoffice in te richten, kunnen patiënten in de wachtkamer niet meer meeluisteren met telefoontjes. En door de patiëntenstromen goed te onderscheiden van die van de medewerkers creëren we ook veel meer rust voor de patiënt. Ook gaan we onze telefonie en bereikbaarheid professioneler inrichten.”
Toekomstbestendig concept
kun je nog iets zeggen over de samenwerking met Dentalair?
“We hebben een ontzettend fijne samenwerking. Ik doe vooral heel veel zaken met Mireille. Ze is mijn heldin! Mireille vormt een schakel tussen wat Dentalair kan en wat wij willen. Ze werkt keihard om het steeds weer voor elkaar te krijgen. De lijntjes zijn heel kort en de communicatie is prettig. De centra in Garderen (nieuwbouw) en Schiphol (verbouw) zijn echt prachtig geworden. De samenwerking tussen alle betrokken partijen is eigenlijk op een perfecte manier samengekomen.
Het geweldige werk van Sander de Kievith, die recent is overleden, mag ook niet vergeten worden. Hij was verantwoordelijk voor alle technische ontwerpen en werd vorige maand ook nog even genoemd bij het slaan van de eerste paal van het nieuwe centrum in Den Helder. We hebben met de ontwerpen voor de nieuwe tandheelkundige centra van defensie samen een toekomstbestendig concept neergezet, waar we hopelijk nog heel veel jaren plezier van gaan hebben. Hier kunnen we echt de best zorg leveren voor de patiënt én voor het bedrijf!”